Przyroda budzi się do życia i rośliny rozpoczynają wegetację wiosenną. Okres wegetacyjny definiuje się jako tę część roku, gdy roślinność może się rozwijać, ponieważ otrzymuje dostateczną ilość wilgoci i ciepła. W Polsce jest to okres, kiedy średnia dobowa temperatura powietrza z pięciu kolejnych dni wynosi więcej niż 5 stopni Celsjusza. W klimacie umiarkowanym, w którym znajduje się nasz kraj, okres wegetacyjny liczy się także od ostatnich wiosennych przymrozków do pierwszego jesiennego spadku temperatury poniżej zera.
W tym czasie należy zadbać o odpowiednie nawożenie i ochronę roślin.
1. Ocena kondycji roślin
Zanim rozpoczniemy zabiegi na plantacjach rzepaku powinniśmy ocenić w jakiej kondycji są rośliny. Może się zdarzyć, że będziemy zastanawiali się nad zasadnością dalszego prowadzenia plantacji w związku z uszkodzeniami pozimowymi. W ułatwieniu podjęcia decyzji może nam pomóc praktyczna metoda szacowania plonu, która polega na ustaleniu średniej obsady rzepaku oraz średnicy szyjki korzeniowej. Następnie prognozowany plon wylicza się z równania:
Prognozowany plon (dt/ha) = obsada roślin (szt./m2) x średnica szyjki korzeniowej (cm) + 10
(przykład 30 roślin/m2 x 1 cm +10 = 40 dt z ha)
2. Nawożenie azotem
Pierwszym zabiegiem na początku wegetacji jest nawożenie azotem. Pierwszą dawkę azotu można było zastosować po 1 marca (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów).
Drugą dawkę azotu należy zastosować najpóźniej 4 tygodnie przed kwitnieniem rzepaku. Jednak warto ją przyśpieszyć ze względu na niepewną sytuację związaną z możliwością wystąpienia okresowej suszy. Azot jest makroskładnikiem pobieranym przez rośliny w największych ilościach. Odgrywa kluczową rolę we wzroście, bierze udział w wielu reakcjach biochemicznych. Jest składnikiem aminokwasów, z których zbudowane są białka. Ponadto to składnik kwasów nukleinowych, związków energetycznych (ATP), chlorofilu, a także fitohormonów. Azot to główny składnik plonotwórczy. Jednak, aby był optymalnie wykorzystany musi być zbilansowany przez składniki drugorzędowe takie jak siarka i magnez oraz mikroelementy, do których w okresie wiosennym należy bor.
3. Nawożenie siarką
Rzepak wykazuje duże zapotrzebowanie na siarkę. Niedobór jednego kilograma siarki to brak przetworzenia w plon 10-15 kg azotu. Siarka odpowiada za gospodarkę azotem, syntezę aminokwasów i chlorofilu oraz odporność na stresy biotyczne i abiotyczne. W czasie wegetacji, przy zakładanym plonie 40 dt/ha, rzepak potrzebuje około 60 kg S/ha. Z czego około 40 kg przypada na okres wiosenny. Największe zapotrzebowanie na ten składnik pojawia się w okresie od początku formowania pędów aż do początku kwitnienia. Można ją dostarczyć wysiewając nawozy azotowe z siarką np. Saletrosan zawierający 13% S lub Polifoskę 21 z 14% siarki. Ponadto bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozu kizeryt, w którym oprócz siarki dostarczamy szybko dostępny magnez. Następnie aplikujemy nawóz azotowy – saletrę amonową. Stosując nawozy zawierające siarkę warto dodać, że deklarowana przez producenta zawartość podawana jest w trójtlenku siarki (SO3), a potrzeby rzepaku prezentowane są jako S w kg/ha. Można ją wyliczyć dzieląc przez przelicznik 2,5 (przykład: kizeryt zawiera 50% SO3 czyli 50 dzielimy przez 2,5=20% S). Przy zastosowaniu 200 kg kizerytu dostarczamy naszej plantacji 40 kg S/ha oraz 50 kg MgO (30,2 kg Mg/ha). Kizeryt możemy wysiać jeszcze przed ruszeniem wegetacji, kiedy warunki pozwolą na wjazd na pole.
4. Nawożenie magnezem
Magnez to niezbędny składnik chlorofilu, którego nie możne zastąpić inny makroskładnik. Odpowiedzialny w roślinie jest za metabolizm białek i węglowodanów. Steruje procesami enzymatycznymi, stabilizuje błony komórkowe, a tym samym wpływa na podniesienie zdrowotności. Wspomaga rozwój systemu korzeniowego, co szczególnie w okresie suszy ma duże znaczenie ze względu na pobieranie wody i składników pokarmowych. Podnosi zawartość tłuszczu w nasionach rzepaku.
5. Nawożenie mikroelementami
W żywieniu rzepaku nie możemy zapomnieć o mikroelementach. Podnoszą one plon o 8-10%. Jednak ich niedobór może powodować jego spadek nawet o kilkadziesiąt procent. Rzepak do wytworzenia 1 t nasion + słoma potrzebuje 100-150 g boru, 80-200 g manganu oraz 10 g molibdenu. Wraz z wiosennym ruszeniem wegetacji należy odżywiać rzepak przede wszystkim borem. Wynika z to z faktu, iż duża część gleb jest uboga w ten pierwiastek. Niedobór boru powoduje zaburzenia wzrostu części nadziemnej oraz systemu korzeniowego. W korzeniu powstają puste przestrzenie, a liście są zniekształcone, łyżeczkowato wygięte ku dołowi przebarwione na kolor purpurowy. W czasie intensywnego wzrostu może dojść do pękania łodyg. Niedobór tego składnika wpływa na słabe zawiązywanie łuszczyn. Wiosną w zależności od zakładanego plonu zaleca się dostarczenie do fazy zielonego pąka 400-800 g B/ha. Bor w nawozach występuje najczęściej w formie związków nieorganicznych – sole sodowe kwasu borowego, boran wapnia oraz organicznych – boroetanoloamina.
W regeneracji po zimie warto zwrócić uwagę także na nawozy zawierające aminokwasy, działają one biostymulująco wspomagając szybkie odbudowanie uszkodzonych organów.
Autor: Artur Kozera
