Rzepak, podobnie jak inne rośliny uprawne, aby mógł zrealizować swój potencjał plonotwórczy, który wynika z potencjału uprawianej odmiany, potrzebuje bezwzględnego pokrycia zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki pokarmowe.
Rola azotu w tworzeniu plonu rzepaku
Azot jest głównym składnikiem plonotwórczym. Wynika to z silnego, bezpośredniego związku tego pierwiastka z metabolizmem węgla. W uproszczeniu można powiedzieć, że wzrost roślin polega na asymilacji węgla (CO2) z atmosfery i przekształcaniu go w biomasę (w przybliżeniu każda roślina w około 40% składa się z węgla, zatem jest to główny składnik budulcowy), która odbywa się w procesie fotosyntezy. Trzeba wiedzieć, że w procesie tym azot pełni nadrzędną rolę w stosunku do innych składników mineralnych. Azot jest także składnikiem, który stanowi największe zagrożenie dla środowiska naturalnego. Występuje ono wówczas, gdy nie zostanie pobrany przez rośliny i wystąpią jego straty, przykładowo w postaci gazowej czy też wymywania. Zagrożenie to jest tym większe im więcej zastosowanego azotu rozproszy się w środowisku. Stąd też w praktyce wskazane jest zarówno racjonalne nawożenie tym składnikiem, w kontekście dawki, wyboru nawozu oraz terminu i techniki jego aplikacji, a także stworzenie optymalnych warunków do jego pobierania przez rośliny. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że wysoka efektywność nawożenia azotem to nie tylko wysokie plony o pożądanej jakości i dbałość o środowisko naturalne, ale także poprawa rachunku ekonomicznego, gdyż jak wiadomo w ostatnim czasie znacząco wzrosły ceny nawozów azotowych.
Efektywne wykorzystanie azotu
Jednym z największych wyzwań było i jest zapewnienie prawidłowego odżywienia roślin azotem, jak i pozostałymi składnikami pokarmowymi w całym okresie wegetacji w zmiennych warunkach pogodowych. Trzeba mieć świadomość, że tylko odpowiednio zaopatrzone rośliny w składniki pokarmowe są w stanie prawidłowo się rozwijać a w konsekwencji wydać wysoki plon. W praktyce, aby to uzyskać nie wystarczy odpowiednio zaplanować i przeprowadzić nawożenie, ale równie ważny jest właściwy dobór odmian do warunków gospodarowania. Powinny one nie tylko odznaczać się wysokim potencjałem plonotwórczym, ale również wysoką tolerancją na występujące stresy abiotyczne (niskie i wysokie temperatury, okresowe susze) i biotyczne (choroby i szkodniki). Hodowla Rapool ma takie odmiany w swoim portfolio. Poza tym charakteryzują się one zarówno efektywnym pobieraniem składników pokarmowych z gleby (posiadają bardzo dobrze rozwinięty system korzeniowy), jak i ich przetwarzaniem w plon. Jednocześnie należy podkreślić, że obecnie uprawiane odmiany efektywniej gospodarują azotem, co z jednej strony ma korzystny wpływ na wynik finansowy uprawy, a z drugiej jest ona w większym stopniu bezpieczna dla środowiska.
Wyzwania w hodowli rzepaku
W najbliższej przyszłości należy oczekiwać między innymi dalszych zmian przepisów na rzecz ochrony środowiska. Będą one dotyczyły zarówno wycofywania niektórych środków ochrony roślin (substancji aktywnych), jak i ograniczenia poziomu nawożenia azotem i fosforem, tj. składnikami które stanowią największe obciążenie środowiskowe. Stąd też hodowla powinna kontynuować prace dotyczące rozwijania oraz wprowadzania nowych odporności na patogeny. A także wprowadzać do praktyki odmiany odznaczające się dużą elastycznością w dostosowywaniu do zmiennych warunków pogodowych, co w konsekwencji będzie skutkowało wzrostem efektywności zarówno gospodarowania azotem, jak i innymi składnikami pokarmowymi.
Autor: prof. Witold Szczepaniak, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Źródło: Rapool Polska
