30 marca 2023 roku w Racocie k. Kościana odbyła się konferencja w ramach projektu „Akademia Rzepaku”. Zgromadzonych gości powitał Artur Kozera z Rapool Polska oraz Mariusz Ratajczak – kierownik Stacji Doświadczalno-Hodowlanej w Spytkówkach. Producenci rzepaku uczestniczący w spotkaniu mieli okazję wysłuchać zaproszonych ekspertów i partnerów, którzy kompleksowo omówili zagadnienia dotyczące uprawy rzepaku. Organizatorami spotkania były firma Rapool Polska oraz portal akademiarzepaku.pl. Partnerami konferencji były firmy: BASF Polska, Corteva Agriscience Poland oraz TIMAC AGRO Polska.
Bieżąca sytuacja na plantacjach rzepaku
Ekspertem z zakresu ochrony roślin podczas Akademii Rzepaku był prof. Marek Korbas z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, który omówił bieżącą sytuację na plantacjach rzepaku w kontekście występujących chorób. Specjalista stwierdził, że sytuacja na plantacjach rzepaku na ogół jest dobra, a nawet bardzo dobra. W wielu rejonach Polski warunki do rozwoju rzepaku były odpowiednie. Rośliny weszły w okres spoczynku zimowego we właściwej fazie rozwojowej (stadium rozety). Przez cały okres jesieni stan fizjologiczny roślin pozwalał na pobieranie składników pokarmowych. W tym sezonie był ewidentny brak długo zalegającej okrywy śnieżnej, co zmniejsza ryzyko porażenia przez choroby. Profesor jednak podkreślał, że przebieg pogody na wiosnę będzie decydował o ruszeniu wegetacji i rozwoju grzybów chorobotwórczych. Zdaniem prelegenta panujące obecnie warunki pogodowe będą sprzyjały dużej presji ze strony chorób. Wiosną możemy spodziewać się, że na plantacjach rzepaku pojawi się sucha zgnilizna kapustnych, później zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych, szara pleśń w nasileniu zależnym od ilości uszkodzonych liści oraz kiła kapusty w województwach, w których ta choroba występuje (warmińsko-mazurskie, pomorskie, zachodniopomorskie, opolskie, dolnośląskie i miejscami wielkopolskie). Dlatego monitorowanie okresu ich powstawania jest ważnym elementem w podejmowaniu decyzji dotyczącej zwalczania choroby. Profesor wskazywał również na czynniki, odgrywające istotną rolę w plonowaniu rzepaku. Zaliczył do nich odmianę, glebę, nawożenie, choroby, szkodniki i przebieg pogody, który wszystko modyfikuje. Zwrócił szczególną uwagę na odporność odmian na choroby. Ważnym elementem przeciwdziałania obecności i rozwojowi sprawców chorób w uprawie roślin jest wykorzystywanie ich odporności na porażenie przez patogeny. Cecha ta, uwarunkowana genetycznie, występuje praktycznie we wszystkich uprawianych gatunkach roślin rolniczych. Oczywiście w zależności od odmiany może być różna i obejmować jednego lub kilka agrofagów. Profesor Korbas przedstawił również prognozy występowania chorób w uprawie rzepaku wiosną 2023 r. oraz koncepcję ochrony upraw rzepaku na wiosnę. Zdaniem eksperta największym zagrożeniem dla rzepaku jest zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, szara pleśń i mączniak rzekomy. Omawiając choroby rzepaku, profesor dużo miejsca poświęcił zgniliźnie twardzikowej. Występowaniu choroby sprzyjają sklerocja w glebie (mogą przetrwać w glebie 7–10 lat), podwyższona wilgotność powietrza i gleby, temperatura przez 3 dni w czasie kwitnienia powyżej lub równa 12°C – sprzyja dojrzewaniu apotecjów, tworzenie się apotecjów z askosporami w okresie kwitnienia (1 apotecjum – od 2 do 30 milionów zarodników workowych). Próg szkodliwości zgnilizny twardzikowej to 1% roślin porażonych. Prelegent zaprezentował również przykłady substancji czynnych zarejestrowanych do zwalczania zgnilizny twardzikowej.
Wiosenne zalecenia ochrony fungicydowej
Kolejnym ekspertem z zakresu ochrony roślin był dr Paweł Kazikowski z firmy BASF Polska. Zdaniem specjalisty globalne ocieplenie powoduje wzrastające zagrożenie ze strony chorób – głównie suchej zgnilizny kapustnych. Symptomy suchej zgnilizny kapustnych na szyjce korzeniowej zazwyczaj są widoczne po osiągnięciu 1800°C/dni. Suma temperatur efektywnych warunkuje moment infekcji. Im wcześniej dojdzie do infekcji tym bardziej obniża plon. Bardzo wczesna infekcja może być krytyczna dla upraw rzepaku. Zdaniem prelegenta cieplejsza jesień, zima i wiosna z wilgotnymi warunkami może mieć decydujące znaczenie w rozwoju suchej zgnilizny kapustnych.
Zdaniem dr Pawła Kazikowskiego warunki pogodowe cały czas sprzyjają rozwojowi grzybów chorobotwórczych i świeżym infekcjom, dlatego rolnicy pierwszy zabieg ochrony fungicydem powinni przeprowadzić jak najwcześniej. Do zwalczania chorób grzybowych, głównie suchej zgnilizny kapustnych i szarej pleśni zaleca zastosowanie dobrego fungicyd o działaniu regulatora wzrostu, który ograniczy rozwój pędu głównego i spowoduje, że rośliny będą tworzyć więcej pędów bocznych, a jednocześnie zwalczą choroby tego okresu. Taki fungicyd może również wpływać na równomierny przebieg kwitnienia i lepszy dostęp światła do niższych partii roślin. Ekspert zaleca zastosowanie środka Caryx, który dzięki swojej formulacji i zawartości substancji czynnych może być stosowany już w temperaturze od 5 st. C. W takich warunkach Caryx jest szczególnie polecany, ponieważ jest preparatem o specjalnie przygotowanej formulacji, która zapewnia szybkie (w ciągu 2 minut) rozprzestrzenianie się i pokrywanie blaszki liściowej. Prelegent przypomniał również, że właściwości gotowej formulacji (działanie w niższych temperaturach, szybkość wchłaniania, działanie fungicydowe i regulatorowe) nie zależą wyłącznie od charakteru samych substancji, ale od jakości formulacji, która w środku Caryx jest specjalnie opracowana. Podsumowując dr Paweł Kazikowski podkreślił, że Caryx zastosowany w odpowiednich dawkach i terminach chroni przed chorobami oraz reguluje pokrój rzepaku przygotowując go do spoczynku zimowego i nawet w warunkach nierównomiernych wschodów jest bezpieczny dla roślin rzepaku. W okresie kwitnienia rzepaku dr Paweł Kazikowski polecał zastosowanie fungicydu Pictor w dawce 0,5 l/ha. Połączenie boskalidu i dimoksystrobiny zapewnia długotrwałą i skuteczną ochronę przed chorobami okresu kwitnienia rzepaku – zgnilizną twardzikową czy czernią krzyżowych. Na zakończenie dr Paweł Kazikowski przedstawił program korzyści BASF – BeneFito oraz warunki skorzystania z akcji promocyjnej.
Wczesna ochrona rzepaku przed szkodnikami
Ochrona roślin przed szkodnikami od ich najwcześniejszych faz rozwojowych stanowi podstawowy czynnik gwarantujący uzyskanie satysfakcjonującego plonu. Zapewniając bezpieczeństwo już od wschodów, uzyskujemy zdrowe, silne i pełne wigoru rośliny. Przemysław Gawlas z firmy Corteva Agriscience Poland zaprezentował insektycyd Lumiposa™ przeznaczony do zaprawiania nasion rzepaku. Jest to środek, który zwalcza szkodniki rzepaku ozimego, takie jak: śmietkę kapuścianą, pchełkę rzepakową, pchełki ziemne oraz gnatarza rzepakowca. Zawiera substancję czynną cyjanotraniliprol (związek z grupy antranilowych diamidów) nalężącą do grupy IRAC 28. Cyjantraniliprol wpływa na zachowanie szkodników, upośledzając funkcje ich mięśni. Po pobraniu środka wraz z pokarmem owady przestają żerować i giną po 24-60 godzinach, w zależności od gatunku. Zdaniem eksperta zaprawa ta zapewnia ochronę rzepaku ozimego do fazy BBCH 13–14. Efekt jej działania pozwala uzyskać wyraźnie mocniejsze rośliny o świetnym wigorze początkowym, co przekłada się na zdecydowanie lepsze przezimowanie rzepaku. Insektycydowa zaprawa nasienna jest doskonałym rozwiązaniem, które od początku wegetacji roślin, chroni je przed żerowaniem szkodników. Prelegent zwrócił szczególną uwagę na skuteczność zaprawy Lumiposa™ w ochronie przed śmietką kapuścianą. Szkodnik ten z roku na rok jest coraz groźniejszy w czasie jesiennej wegetacji rzepaku. Przemysław Gawlas przedstawił również komunikaty wydawane przez IOR – PIB w 2022 r., które potwierdzały wysoką presję ze strony śmietki kapuścianej w wielu województwach. Przy wysokiej presji tego szkodnika ostateczna strata plonu może wynosić nawet 40%. Jak podkreślał Przemysław Gawlas szansą na wysoki i dobrej jakości plon jest zabezpieczenie upraw przed szkodnikami we wczesnych fazach rozwojowych, co zapewnia zaprawianie nasion.
