Europejski Zielony Ład (European Green Deal) to szeroko pojęta strategia rozwoju, która ma polegać na przekształceniu obszaru Unii Europejskiej w obszar neutralny klimatycznie. EZŁ ma wpływ na wiele stref działalności gospodarczej. Z punktu widzenia rolnictwa najistotniejsza jest strategia na rzecz bioróżnorodności. Zakłada ona odbudowę ekosystemów oraz zwiększenie produkcji rolnictwa ekologicznego. Jednocześnie bioróżnorodność ma zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w Europie.
Założenia Europejskiego Zielonego Ładu
Europejski Zielony Ład obejmuje między innymi różne działania, które zakładają przegląd prawa, wsparcie finansowe badań i wdrożeń nowych technologii. Strategia „Od pola do stołu” ma zapewnić mieszkańcom Europy dostęp do zdrowej i przystępnej cenowo żywności, a producentom rolnym dać zadowalające zyski przy jednocześnie zachowanej bioróżnorodności. W drodze do osiągnięcia założonych celów program zakłada w obszarze rolnictwa redukcję zużycia pestycydów, antybiotyków oraz nawozów. Zmiany w rolnictwie stają się faktem czy nam się to podoba, czy nie. Europejski Zielony Ład i strategia „Od pola do stołu” nałożą dodatkowe kontrole na działania rolnicze, a zmiany w rolnictwie są nieuchronne. Zmiany w obszarze rolnictwa zakładają między innymi:
- ograniczenie stosowania pestycydów o 50%,
- zmniejszenie zużycia nawozów o 20%, aby ograniczyć straty składników pokarmowych o 50%,
- zwiększenie produkcji ekologicznej do 25% dla wszystkich gruntów rolnych,
- wycofanie z produkcji 10% obecnie uprawianych gruntów.
Wszystkie powyższe regulacje nadchodzą i będą miały wpływ na plony, pomimo rosnącej populacji i popytu. Mówiąc prościej, rolnicy potrzebują nowych rozwiązań. Przyjrzymy się zatem w jakiś sposób do założeń Europejskiego Zielonego Ładu, dostosowuje się hodowla odmian rzepaku ozimego.
Niezależnie od przyjętej polityki, patogeny będą pojawiać się co roku i to z różnym nasileniem. Brak dostępu do skutecznych pestycydów może oznaczać dla rolników, że uprawy zostaną zniszczone lub uszkodzone przez choroby, lub szkodniki, jeśli odporności lub mechanizmy obronne roślin nie zostaną zbudowane w inny sposób.
Postęp hodowlany a Europejski Zielony Ład
Jeśli spojrzymy na postęp, jaki hodowcy poczynili w ciągu ostatnich kilku dekad, to łatwo można zauważyć, jak ogromne są możliwości wzrostu plonów, a szczególnie jego stabilizacji w różnych klimatycznych i ekonomicznych warunkach uprawy. Wielkość plonu jest wypadkową trzech czynników: zarządzania, genetyki i środowiska. Rolnik kontroluje zarządzanie, Matka Natura kontroluje środowisko, a hodowla robi co może, aby zmaksymalizować postęp genetyczny w uprawie. W wyniku prac hodowlanych udało się określić jakie cechy powinna mieć odmiana, aby sprostała wymaganiom zmieniającego się klimatu oraz dostosowała się do zmian wynikających z założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Główną cechą zawsze w warunkach klimatu kontynentalnego jest wysoka zimotrwałość. To ona gwarantuje bezpieczne przejście przez okres spoczynku zimowego. W przypadku tej cechy naszą czujność w ostatnich latach uśpiły łagodne i ciepłe zimy. Pamiętajmy jednak, że zimotrwałość jest cechą kluczową w uprawie rzepaku. Kolejnym wyznacznikiem decydującym o przydatności odmian rzepaku do uprawy jest system korzeniowy. W nowych genetyczne odmianach jest on głęboki, palowy z dużą ilością korzeni bocznych i włośników. To on decyduje o zabezpieczeniu rośliny w wodę i składniki pokarmowe. Dotyczy to przede wszystkim okresów, w których pojawiają się ekstrema pogodowe – susza.
Odmiana podstawą przyszłego plonu
Odmiany zdrowe jesienią efektywnej „programują” podwaliny pod przyszły plon, a w okresie wiosennym zmniejszają jego redukcję.
W pracach hodowlanych wprowadzono, a następnie połączono współdziałanie dwóch cech odpowiedzialnych za kondycję roślin. Tymi cechami jest odporność na choroby grzybowe i wirusowe. W przypadku pierwszej z nich w nowych odmianach rzepaku w możemy spotkać gen RLM7 lub RLMS odpowiedzialne za odporność na suchą zgniliznę kapustnych. W przypadku chorób wirusowych zabezpieczono rzepak przed negatywnym wpływem wirusa żółtaczki rzepy wprowadzając gen TuYV. Współdziałanie wszystkich wymienionych wyżej cech prowadzi do podniesienia efektywności pobierania i wykorzystania przez rośliny dostępnego w glebie azotu. Zarówno tego z zasobów glebowych oraz dostarczonego w formie nawozów azotowych wiosną. Prowadzone badania dowodzą, że na stanowiskach żyznych można uprawiać odmiany rzepaku nawet przy obniżonych dawkach tego składnika np. odmiana mieszańcowa Jurek i Temptation. Prowadzone są prace nad pozyskaniem nowych odporności na choroby grzybowe w rzepaku. Jak dotąd nie na wszystkie z nich istnieją odporności genowe np. verticilioza, cylindrosporioza czy zgnilizna twardzikowa. W przypadku tych trzech chorób jedynie możemy mówić o tolerancji polowej na te patogeny. Duża intensyfikacja uprawy rzepaku to duże zagrożenie ze strony kiły kapusty. W tym przypadku hodowla zidentyfikowała problem. Wprowadzone odmiany oferują połączenie podwyższonej odporności na najczęściej występujące rasy kiły kapusty z genami odporności na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) oraz Phomę (RLM7).
Na podstawie przytoczonych przykładów wyraźnie widać, że hodowla systematycznie stara się dostosować się do zmieniających się warunków uprawy oraz wymagań, jakie stawia przed nami Europejski Zielony Ład. Podsumowując: hodowla to proces, który prowadzi do poszukiwania rozwiań korzystnych i bezpiecznych dla plantatorów rzepaku.
Autor: Artur Kozera
