Rzepak ozimy uznawany jest za roślinę o bardzo dużych potrzebach pokarmowych. Przed siewem rzepak należy nawozić przede wszystkim fosforem i potasem, ale często także azotem i magnezem. Prawidłowe odżywienie rzepaku w okresie jesiennym wpływa na rozwój roślin oraz ich przygotowanie do zimy. Należy pamiętać, że rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, dlatego nawożenie przedsiewne, powinno być tak opracowane, aby umożliwić roślinom zbudowanie odpowiedniej rozety, oraz wzbogacić glebę w przyswajalny fosfor, potas i magnez.
Resztki pożniwne
Przy ustalaniu nawożenia mineralnego fosforem i potasem rzepaku, oprócz określenia wymagań i uwzględnienia zasobności gleby w składniki pokarmowe, należy wziąć pod uwagę dopływ składników z przyorywanych resztek pożniwnych lub stosowanych nawozów naturalnych, takich jak obornik, gnojówka, gnojowica. Przyoranie słomy powoduje, że większość potasu wchłoniętego przez rośliny wraca do gleby. Dzieje się tak dlatego, że składnik ten koncentruje się głównie w organach wegetatywnych roślin. Sytuacja jest inna w przypadku fosforu, który głównie gromadzony jest w ziarnie i nasionach, i dużej mierze wywożony jest z pola. Natomiast w przypadku nawozów organicznych i naturalnych, takich jak: słoma, obornik, gnojowica, w pierwszym roku po ich wprowadzeniu dostępna dla roślin jest tylko część składników pokarmowych. Dzieje się tak, gdyż nawozy te rozkładają się w glebie przez kilka lat. Przyjmuje się, że w pierwszym roku uwalnia się do gleby około 15-30% fosforu i 50-70% potasu. Podczas, gdy w całym zmianowaniu wartości te zwiększają się do 40-60% w przypadku fosforu i nawet 80-90% w przypadku potasu. Decydując się na przyoranie słomy trzeba dobrze ją rozdrobnić i wymieszać z glebą (im gleba cięższa tym płyciej, aby była dostateczna dostępność tlenu), a przede wszystkim należy zastosować azot na jej mineralizację – dotyczy słomy zbóż.
Nawożenie fosforem
Fosfor bierze udział między innymi w prawidłowym rozwoju systemu korzeniowego (dobrze rozwinięty system korzeniowy zwiększa tolerancję rośliny na zimno, zwiększa dostępność wody i składników odżywczych, zapewnia roślinie lepsze odżywienie i mniejszą wrażliwość na suszę). Przed siewem rzepaku zawartość fosforu w glebie powinna wynosić od 14 do 18 mg P2O5/100 g gleby. Na tak przygotowanych stanowiskach nawożenie mineralne może być ograniczone, gdyż znaczną część potrzeb rośliny będzie zaspokajać gleba. Dostępność fosforu jest tym większa, im większa jest ilość przyswajalnych składników pokarmowych w glebie i im korzystniejsze są warunki ich pobierania, tj. odpowiedni odczyn, struktura i zasobność w materię organiczną. W takich warunkach, przy odpowiedniej zasobności gleby, aby uzyskać plon w granicach 4-5 ton nasion z hektara zaleca się nawożenie w granicach 80-110 kg P2O5/ha. Natomiast na glebach o niskiej zasobności nawożenie mineralne należy zwiększyć o około 25-50%. Należy pamiętać, że rzepak ma głęboki system korzeniowy i pobiera składniki pokarmowe także z podglebia. Zwiększenie ilości nawozu zastosowanego w przedplonie wzbogaci również głębsze warstwy gleby.
Nawożenie potasem
Potas, wraz z fosforem i innymi składnikami odżywczymi, odgrywa ważną rolę w tworzeniu rozety rzepaku i jego przezimowaniu. Rośliny prawidłowo odżywione potasem racjonalnie gospodarują wodą, co jest szczególnie ważne przy niedoborach opadów, które cyklicznie występują w naszym kraju. Dlatego pod uprawę rzepaku najlepsze są gleby wytworzone z glin lub piasków gliniastych, które są naturalnie zasobne w potas. Warunkiem dostępności potasu dla roślin jest odpowiedni system nawożenia, który po zbiorze przedplonu zapewni zasobność gleby w przyswajalny składnik. Przy odpowiedniej zasobności gleby, aby uzyskać plon w granicach 4-5 ton nasion z hektara wskazane jest nawożenie w granicach 140-180 kg K2O/ha. Nawożenie rzepaku ozimego, szczególnie potasem można podzielić na dwie części, tj. około 1/2 do 3/4 zastosować jesienią przedsiewnie, a około 1/2 lub 1/4 wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji lub na terenach, na których w okresie wiosennym zwykle występuje niedobór wody jeszcze jesienią przed spoczynkiem zimowym, gdyż trzeba mieć na uwadze, że nawóz, aby mógł zadziałać musi się rozpuścić i przemieścić w głąb gleby, a do tego potrzebne są opady.
Nawożenie magnezem
Jesienne nawożenie magnezem, należy zastosować, gdy rzepak uprawiany jest na glebach o niskiej zasobności w ten składnik. Nawóz należy zaaplikować przed siewem rzepaku lub po jego wschodach. Magnez jest składnikiem podatnym na wymywanie, dlatego w okresie jesiennym, szczególnie na glebach lekkich nie należy stosować zbyt wysokich dawek tego składnika w nawozach łatwo rozpuszczalnych w wodzie. W sytuacji, gdy gleba charakteryzuje się co najmniej krytyczną zawartością tego składnika, tj. znajduje się co najmniej w górnych granicach zasobności średniej nawożenie podstawowe z powodzeniem można przeprowadzić wczesną wiosną (najlepiej jeszcze przed nawożeniem azotem). Jednakże w takim przypadku należy stosować nawozy szybko działające, tj. zawierające magnez w formach rozpuszczalnych w wodzie, do których przede wszystkim zaliczają się nawozy posiadające ten składnik w postaci siarczanu magnezu. Przykładowo stosując 1 dt kizerytu wprowadza się do gleby 25 kg MgO i 20 kg S/ha. Warto podkreślić, że w tym nawozie nie tylko magnez znajduje się w postaci łatwo dostępnej dla roślin, ale również siarka. Zatem stosując ten nawóz wczesną wiosną w/w ilości pokrywamy około 50% potrzeb nawozowych względem tego składnika.
Nawożenie azotem
Planując nawożenie przedsiewne trzeba mieć na uwadze, że głównym składnikiem pokarmowym, który jest odpowiedzialny za prawidłowy rozwój rzepaku do zimy jest azot. Z jednej strony azotem jesienią należy nawozić z umiarem i unikać przenawożenia tym składnikiem. Z drugiej strony dobrze rozwinięty łan rzepaku już jesienią jest w stanie pobrać od 60 do 80 kg N/ha. Zatem, aby zapewnić odpowiednią fazę rozwojową roślin przed zimą, jak i ich właściwe odżywienie zlecane jest nawożenie azotem, średnio w ilości około 40-50 kg/ha, szczególnie gdy: rzepak uprawiany jest w stanowiskach ubogich w azot; rzepak będzie zasiany w opóźnionym terminie; po przedplonach zbożowych, szczególnie gdy przyorano słomę, a nie zastosowano w ogóle lub zastosowano zbyt małą dawkę azotu na jej mineralizację; gdy panują złe warunki do mineralizacji azotu glebowego (zła struktura, niski odczyn, niskie temperatury i duże opady.
