Za nami typowa kontynentalna zima z okrywą śnieżną i spadkami temperatury do –20°C. Przyroda obudziła się do życia i ruszyła już wegetacja wiosenna. W pierwszej kolejności należy ocenić, w jakiej kondycji są rośliny rzepaku.
Rośliny powinny być dobrze rozwinięte, mieć grubą szyjkę korzeniową (10–20 mm), powinny być dobrze osadzone. Dokonując oceny przezimowania, należy również zwrócić uwagę na to, czy najmłodsze listki gniją, i czy to gnicie postępuje w głąb szyjki korzeniowej. Jeśli nie będą gniły, a tylko częściowo obeschną, to znaczy, że roślina dobrze przetrwała zimę. Natomiast jeśli górna część szyjki korzeniowej będzie szklista, to znaczy, że komórki zostały częściowo uszkodzone. Nasuwa się pytanie, czy to uszkodzenie się zregeneruje, czy nie. Często bywa tak, że główny stożek wzrostu przemarza i nie ma pędu głównego. Natomiast roślina jest w stanie się zregenerować z pączków bocznych. Wtedy pędy boczne wybijają od samego dołu, a od góry nie ma pędu głównego. Utrata plonu wynosi w takim przypadku od kilkunastu do 30%, w zależności od rozwoju pędów bocznych.
Jednak może się zdarzyć tak, że będziemy zastanawiali się nad zasadnością dalszego prowadzenia plantacji w związku z uszkodzeniami pozimowymi. Wtedy możemy oszacować plon, posługując się starą metodą, która polega na obliczeniu prognozowanego plonu, wykorzystując średnią obsadę rzepaku oraz średnicę szyjki korzeniowej.
Prognozowany plon możemy wyliczyć korzystając ze wzoru:
obsada roślin (szt./m2) x średnica szyjki korzeniowej (cm) + 10 = prognozowany plon (dt/ha)
Przykład: 30 roślin/m2 x 1 cm +10 = 40 dt/ha
Jak już ocenimy stan naszej plantacji i stwierdzimy, że rośliny dobrze przezimowały, możemy przystąpić do odżywiania roślin. Pierwszym zabiegiem jest nawożenie azotem. Azot jest makroskładnikiem pobieranym przez rośliny w największych ilościach. Odgrywa kluczową rolę we wzroście, bierze udział w wielu reakcjach biochemicznych. Jest składnikiem aminokwasów, z których zbudowane są białka. Ponadto to składnik kwasów nukleinowych, związków energetycznych (ATP), chlorofilu, a także fitohormonów. Azot to główny składnik plonotwórczy. Jednak aby był optymalnie wykorzystany, musi być zbilansowany przez składniki drugorzędowe, takie jak siarka i magnez oraz mikroelementy, np. bor.
Rzepak wykazuje duże zapotrzebowanie na siarkę. Siarka odpowiada za gospodarkę azotem, syntezę aminokwasów i chlorofilu oraz odporność na stresy biotyczne i abiotyczne. W czasie wegetacji, przy zakładanym plonie 40 dt/ha, rzepak potrzebuje około 60 kg S/ha. Z czego około 40 kg przypada na okres wiosenny. Największe zapotrzebowanie na siarkę występuje w okresie od początku formowania pędów aż do początku kwitnienia. Można ją dostarczyć, wysiewając nawozy azotowe z siarką np. Saletrosan zawierający 13% S lub Polifoskę 21 z 14% siarki. Ponadto bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozu kizeryt, w którym oprócz siarki dostarczamy szybko dostępny magnez. Stosując nawozy zawierające siarkę, warto dodać, że deklarowana przez producenta zawartość podawana jest w trójtlenku siarki (SO3), a potrzeby rzepaku prezentowane są jako S w kg/ha. Łatwo jest dokonać przeliczenia dzieląc przez przelicznik 2,5 (przykład kizeryt zawiera 50% SO3 czyli 50/2,5=20% S). Przy zastosowaniu 200 kg kizerytu dostarczamy naszej plantacji 40 kg S/ha oraz 50 kg MgO (30,2 kg Mg/ha). Magnez to niezbędny składnik chlorofilu, którego nie może zastąpić inny makroskładnik. Odpowiedzialny w roślinie jest za metabolizm białek i węglowodanów. Steruje procesami enzymatycznymi, stabilizuje błony komórkowe, a tym samym wpływa na podniesienie zdrowotności. Wspomaga rozwój systemu korzeniowego, co szczególnie w okresie suszy ma duże znaczenie ze względu na pobieranie wody i składników pokarmowych. Podnosi zawartość tłuszczu w nasionach rzepaku.
W żywieniu roślin dużą rolę odgrywają również mikroelementy, takie jak bor, mangan i molibden. Ich niedobór może powodować spadek plonu nawet o kilkadziesiąt procent. Rzepak do wytworzenia 1 t nasion + słoma potrzebuje: 100–150 g boru, 80–200 g manganu oraz 10 g molibdenu. Wraz z wiosennym ruszeniem wegetacji należy odżywiać rzepak przede wszystkim borem. Niedobór boru powoduje zaburzenia wzrostu części nadziemnej oraz systemu korzeniowego. W korzeniu powstają puste przestrzenie, liście są zniekształcone, łyżeczkowato wygięte ku dołowi, są koloru purpurowego. W czasie intensywnego wzrostu może dojść do pękania łodyg. Niedobór tego składnika wpływa na słabe zawiązywanie łuszczyn. Wiosną w zależności od zakładanego plonu zaleca się dostarczenie do fazy zielonego pąka 400-–800 g B/ha. Bor w nawozach występuje najczęściej w formie związków nieorganicznych – sole sodowe kwasu borowego, boran wapnia oraz organicznych – boroetanoloamina.
W regeneracji po zimie warto zwrócić uwagę także na nawozy zawierające aminokwasy, działają one biostymulująco, wspomagając szybkie odbudowanie uszkodzonych organów.
Autor: Artur Kozera
