Podczas Akademii Rzepaku w Racocie temat aktualnej sytuacji na plantacjach rzepaku w kontekście występujących na nich chorób omówił prof. Marek Korbas z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu. Omawiając bieżącą sytuację na polach rzepaku ekspert przypomniał, że jesienią 2024 roku warunki do rozwoju rzepaku były dobre, poza terenami, gdzie wystąpiły lokalne podtopienia i powódź. Ekspert podkreślał jak ważny jest dobór odmian odpornych na choroby.
Znaczenie odmiany w ochronie roślin
Zdaniem prof. Korbasa rola odmian rzepaku w kontekście ochrony roślin jest niezwykle istotna z kilku powodów. Wybór odpowiedniej odmiany znacząco wpływa na odporność roślin na choroby. Niektóre odmiany są genetycznie odporne lub mają podwyższoną odporność na pewne patogeny, co zmniejsza potrzebę stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Odpowiednio dobrane odmiany mogą zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów agrotechnicznych, a tym samym poprawić zdrowotność roślin. Wybór odmian odpornych na konkretne patogeny jest ważnym elementem integrowanej ochrony roślin. Stosowanie odmian o wyższej odporności ogranicza potrzebę stosowania pestycydów, a tym samym przyczynia się do ochrony środowiska. Rozwój biotechnologii umożliwił kreowanie nowych odmian rzepaku, które mogą lepiej reagować na zmiany klimatyczne oraz być bardziej odporne na patogeny. Wybór dobrej odmiany rzepaku, spośród dostępnych na rynku, może stanowić duży problem dla producentów ponieważ na rynku istnieje wiele firm, które sprzedają nasiona rzepaku.
Ekspert podkreślił, że w krajowym rejestrze w 2024 roku jest zarejestrowanych aż 155 odmian rzepaku, z czego 19 odmian jest odpornych lub tolerancyjnych na kiłę kapusty, 77 odmian o deklarowanej odporności na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) oraz ponad 60 odmian odpornych na suchą zgniliznę kapustnych zawierających przeważnie gen Rlm7 (w pojedynczych przypadkach LepR3).
Aktualna sytuacja na plantacjach rzepaku
Jesienią 2024 roku w wielu rejonach Polski warunki do rozwoju rzepaku były poprawne. Na prawidłowy rozwój roślin duży wpływ miała ilość dostępnej wody oraz panujące temperatury. Obecnie rzepak wygląda bardzo dobrze, rośliny są dobrze rozwinięte, ale nie wybujałe, mają duże zielone liście, ogólnie można powiedzieć, że wyglądają bardzo ładnie. Dużym problemem w tym sezonie były lokalne podtopienia i powodzie, co miało wpływ na strukturę gleby i jej skład chemiczny. Krótkotrwałe przebywanie roślin pod wodą nie wpłynęło niekorzystnie na stan roślin, większość roślin odzyskała wigor. W sytuacji, kiedy rośliny pozostawały pod wodą przez dłuższy czas, to wiele roślin wypadło, a plantacja musiała zostać zlikwidowana.
Według profesora Korbasa w tym sezonie rośliny były porażane przez wielu sprawców chorób, m.in. przez suchą zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych, mączniaki, białą plamistość liści, cylindrosporiozę (porażenie latentne), kiłę kapusty (regionalne występowanie) oraz wirusa żółtaczki rzepy TuYV. Jesienią można było również zaobserwować porażenie roślin przez szkodniki, a objawy ich żerowania często można było pomylić z tymi powodowanymi przez sprawców chorób.
Biologiczne metody zwalczania chorób w rzepaku
Biologiczne metody zwalczania chorób w rzepaku są coraz bardziej popularne ze względu na dopłaty oraz ograniczenia w stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Metoda biologiczna polega na wykorzystaniu naturalnych zjawisk zachodzących w środowisku pomiędzy organizmami żywymi do ograniczenia liczebności lub szkodliwości roślinożercy. Do kontroli liczebności szkodników oraz zapobiegania i zwalczania chorób roślin, wykorzystuje się czynniki naturalne i naturalnych wrogów szkodników. Należą do nich= organizmy, które są naturalnymi wrogami szkodników roślin, pułapki (zapachowe, feromonowe, pokarmowe, lepowe) i preparaty biologiczne zawierające pożyteczne wirusy, bakulowirusy, grzyby i bakterie. Ochrona biologiczna może być stosowana jako główny, samodzielny sposób, lub może być uzupełnieniem innych metod.
