Wybór odpowiedniej odmiany rzepaku ozimego do siewu to jeden z kluczowych czynników decydujących o wysokiej wydajności i jakości plonów. Decyzja ta powinna być dobrze przemyślana, ponieważ wpływają na nią warunki klimatyczne, rodzaj gleby, odporność odmiany na choroby oraz cele uprawy. Poniżej przedstawiamy najważniejsze kryteria, które należy uwzględnić przy wyborze najlepszego rzepaku ozimego do swojego gospodarstwa.
1. Populacyjna czy mieszańcowa – którą odmianę rzepaku wybrać?
Odmiany populacyjne:
- Charakteryzują się mniejszym potencjałem plonotwórczym niż odmiany hybrydowe
- Stabilne w plonowaniu, zwłaszcza na trudnych stanowiskach oraz przy niekorzystnych warunkach pogodowych.
- Posiadają dobrą odporność na choroby.
- Niewielkie wymagania agrotechniczne i ochronne.
- Niższa cena nasion.
Odmiany mieszańcowe (hybrydowe):
- Wyższy potencjał plonotwórczy od odmian liniowych.
- Wymagają zaawansowanej agrotechniki i ochrony.
- Posiadają geny odporności na choroby grzybowe oraz wirusowe.
- Wyższa cena nasion, ale wyższy potencjalny plon
2. Mrozoodporność rzepaku – dlaczego jest ważna?
Mrozoodporność rzepaków jest kluczowa, zwłaszcza na terenach wschodniej Polski, gdzie zimą temperatury mogą spadać poniżej -20°C. Odmiany rzepaku o wysokiej mrozoodporności lepiej przetrwają mroźne i wietrzne zimy, co zapobiega wypadaniu obsady i likwidacji plantacji. Rośliny rzepaku o lepszej kondycji po zimie dużo szybciej startują wiosną, co przekłada się później na zwyżkę plonu.
Odmiany rzepaku o dobrej mrozoodporności lepiej radzą sobie z ekstremalnymi warunkami zimowymi, w tym z niskimi temperaturami i silnymi wiatrami. Dzięki temu:
Rośliny przetrwają zimę w lepszej kondycji – odporność na mróz zapobiega wypadaniu obsady, co chroni plantację przed koniecznością ponownego siewu lub likwidacji.
Lepszy start wiosną – zdrowe i dobrze przezimowane rośliny szybciej ruszają z wegetacją, co pozwala im efektywniej wykorzystywać wiosenne zasoby wody i składników pokarmowych.
Wyższe plony – szybki i silny wzrost na wiosnę przekłada się na większy potencjał plonotwórczy oraz lepszą jakość zbiorów.
3. Wzrost rzepaku jesienią i wiosną?
Jesienią:
- Odmiany o powolnym i umiarkowanym wzroście początkowym będą systematycznie rozwijać się jesienią co spowoduję, że zbytnio nie wybiją w górę co wpływa na lepsze przezimowanie.
- W przypadku opóźnionych siewów należy wybrać odmiany o szybkim wzroście, aby rośliny zdążyły wytworzyć odpowiednią ilość rozgałęzień, która ma w późniejszym etapie wpływ na tworzenie potencjału plonotwórczego.
Wiosną:
Wiosną wzrost rzepaku ozimego nabiera tempa. Wczesne ruszenie wegetacji jest niezwykle korzystne, gdyż pozwala roślinom efektywniej wykorzystać zgromadzoną w glebie wodę i azot. Dostępność tych zasobów na początku sezonu wegetacyjnego jest kluczowa dla intensywnego rozwoju roślin i formowania wysokiego plonu.
Wczesny start wegetacji umożliwia także szybsze zagęszczenie łanu oraz efektywniejsze wytwarzanie biomasy. Dzięki temu rzepak ma lepszą konkurencyjność wobec chwastów i wyższą odporność na stresy środowiskowe. Ponadto intensywny wzrost wiosenny pozwala na pełniejsze wykorzystanie okresu wegetacyjnego, co przekłada się na lepsze parametry jakościowe i ilościowe zbioru.
4. Odporność na choroby – dlaczego ma znaczenie?
Rzepak jest narażony na wiele chorób, które mogą znacznie obniżyć plon i jego jakość. Wśród najgroźniejszych patogenów rzepaku znajdują się sucha zgnilizna kapustnych, wirus żółtaczki rzepy, czerń krzyżowych oraz kiła kapustnych. Wybór odmian o podwyższonej odporności na te choroby jest kluczowym elementem skutecznej ochrony i efektywnej produkcji.
Warto podkreślić, że odmiany z genami odporności nie są całkowicie wolne od ryzyka zakażenia, jednak dzięki nim:
Presja ze strony chorób jest mniejsza — patogeny mają ograniczone możliwości rozwoju, co zmniejsza intensywność i skalę infekcji.
Zabiegi ochronne można wykonać z większą elastycznością — mniej intensywna presja chorób wydłuża czas, w którym można przeprowadzić skuteczne opryski.
Redukcja kosztów ochrony — mniejsza liczba i częstotliwość zabiegów ochronnych pozwala ograniczyć wydatki na środki chemiczne i zmniejsza wpływ uprawy na środowisko.
Wyższa stabilność plonów — ograniczenie szkód wywoływanych przez choroby przekłada się na bardziej przewidywalne i stabilne wyniki produkcyjne.
5. Odporność na osypywanie nasion
Osypywanie nasion to jedno z poważniejszych wyzwań w uprawie roślin oleistych, takich jak rzepak. Jest to naturalny proces, który w nadmiarze staje się problemem. Może być wywołane przez czynniki środowiskowe, takie jak opady deszczu, silne nasłonecznienie czy wiatr. Niekorzystne warunki pogodowe powodują, że łuszczyny stają się kruche i łatwo się otwierają, wypuszczając zgromadzone w nich nasiona na ziemię. Odmiany o wysokiej odporności na osypywanie charakteryzują się bardziej trwałymi i wytrzymałymi łuszczynami. Dzięki temu nasiona pozostają zabezpieczone aż do momentu zbioru, co ma kluczowe znaczenie z kilku powodów:
6. Stanowisko dla rzepaku
Rzepak ozimy jest rośliną stosunkowo wszechstronną i może być uprawiany na różnych typach gleb. Jednak optymalne dopasowanie odmiany do warunków glebowych jest kluczowe dla osiągnięcia wysokich i stabilnych plonów. Wybór odpowiedniej odmiany pozwala roślinie lepiej wykorzystać dostępne zasoby i zminimalizować ryzyko stresów środowiskowych.
- Na glebach słabszych i zakwaszonych: Wybierz odmiany populacyjne, które lepiej radzą sobie w trudnych warunkach.
- Na glebach mokrych, zlewnych i zimnych: Wybierz odmiany o dużym wigorze początkowym.
- Na stanowiskach zasobnych: Wybierz odmiany o wysokim potencjale plonowania.
7. Wykorzystanie azotu
Azot jest jednym z najważniejszych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju rzepaku. Odpowiednie jego wykorzystanie ma kluczowe znaczenie dla efektywności nawożenia oraz uzyskania wysokich i jakościowych plonów. W obliczu rosnących cen nawozów azotowych, zwrócenie uwagi na odmiany rzepaku, które efektywnie wykorzystują ten pierwiastek, staje się niezwykle istotne. Stosowanie odmian o wysokiej efektywności azotowej pozwala optymalizować nawożenie, ograniczać straty składników pokarmowych i zwiększać plon. W świetle rosnących kosztów nawozów, inwestowanie w odmiany lepiej wykorzystujące azot to krok w kierunku bardziej zrównoważonej i opłacalnej uprawy.
8. Gdzie szukać informacji o odmianach?
W poszukiwaniu odpowiedniej odmiany warto korzystać z rejestru COBORU, gdzie znajdują się wyniki plonowania różnych odmian w poszczególnych regionach kraju oraz ich najważniejsze cechy. Pomocne także mogą być rozmowy z okolicznymi rolnikami, którzy wysiewają różne odmiany i mają swoje przemyślenia o nich oraz z firmami prowadzącymi sprzedaż materiału siewnego. Zebranie tych wszystkich informacji pozwala dokładniej dobrać odmianę rzepaku ozimego do specyfiki swojego gospodarstwa.
Obejrzyj film z Akademii Rzepaku!
